Agile is vandaag de dag een containerbegrip geworden. Bedrijven en teams gooien ermee, vaak zonder te begrijpen wat het écht betekent. Maar waar begon het allemaal?
Het Agile Manifest legt de fundamentele principes vast:
Wij laten zien dat er betere manieren zijn om software te ontwikkelen door in de praktijk aan te tonen dat dit werkt en door anderen ermee te helpen. Daarom verkiezen we
Mensen en hun onderlinge interactie boven processen en hulpmiddelen Werkende software boven allesomvattende documentatie
Samenwerking met de klant boven contractonderhandelingen
Inspelen op verandering boven het volgen van een planHoewel wij waardering hebben voor al hetgeen aan de rechterkant staat vermeld, hechten wij méér waarde aan wat aan de linkerzijde wordt genoemd.
Mooie woorden. Maar in de praktijk betekent Agile iets anders voor iedereen. Voor mij draait Agile vooral om samenwerking en continu leren. Het is géén managementtool, géén procesmodel, maar een manier van denken.
En toch, als je vandaag de dag vraagt wat Agile betekent, hoor je vaak een lijst Scrum-terminologieën: sprints, story points, velocity, Scrum Masters en daily stand-ups. Agile is zo ver afgedreven van zijn oorspronkelijke idee dat het in veel organisaties niet meer lijkt op wat het ooit was.
Waarom Waterfall heeft gefaald
Laten we eerlijk zijn: Waterfall faalde grotendeels omdat het uitgaat van perfecte voorspelbaarheid. Alles wordt vastgelegd in een strak plan, maar zodra er wijzigingen nodig zijn, raakt het project in de knoop.
Softwareontwikkeling is geen productieproces waar elke schroef exact op dezelfde manier vastgedraaid kan worden. We ontdekken gaandeweg dat de specificaties niet kloppen, dat een bepaalde oplossing complexer is dan gedacht, of dat de klant iets anders wil dan eerst gepland.
Waterfall zorgde voor lange feedbackloops en grote risico’s. Als iets pas aan het einde getest werd, kon je zomaar ontdekken dat je een half jaar werk moest herzien.
Maar de oplossing die veel bedrijven omarmden – Scrum – heeft in veel gevallen niet het probleem van Waterfall opgelost, maar het gewoon een nieuwe naam gegeven.
Waarom Scrum vaak ook faalt
Scrum werd gepresenteerd als dé oplossing voor de starheid van Waterfall. Maar wat gebeurde er in de praktijk? Scrum werd een verzameling rigide regels en ceremonies:
- Sprints als mini-Waterfalls: Teams werden gedwongen om werk te plannen voor twee weken alsof ze de toekomst konden voorspellen. Maar softwareontwikkeling werkt niet zo. Vaak ontdek je pas halverwege een sprint dat een oplossing niet haalbaar is. En dan? Doorgaan, koste wat het kost?
- Story points als KPI: Teams werden gemanaged op basis van velocity, alsof een stijgende lijn altijd een teken van succes was. Dit leidde tot story point-inflatie en een focus op snelheid boven kwaliteit.
- Scrum Masters als procespolitie: In plaats van een team te helpen beter samen te werken, werden Scrum Masters vaak procesbewakers die erop toezagen dat alle ceremonies “correct” werden uitgevoerd. Of erger: ze fungeerden als de nieuwe managers.
Robert C. Martin beschrijft dit in Clean Agile als een fundamenteel probleem:
“Agile is not a set of ceremonies. It is not a set of tools. Agile is a set of values and principles.”
— Robert C. Martin, Clean Agile: Back to Basics (goodreads.com)
Veel bedrijven hebben Agile omarmd, maar het doel uit het oog verloren. Agile ging niet over een vast proces volgen. Het ging over leren, aanpassen en samenwerken.
Wat Agile écht betekent
Agile is geen set van meetings en rollen, maar een manier van werken waarin het team centraal staat. Het gaat om transparantie, samenwerking en continu verbeteren.
De drie kernprincipes van Agile:
Werkbare software is de maatstaf
Agile teams bouwen software in kleine, werkende iteraties. Niet om een roadmap af te vinken, maar om feedback te krijgen en bij te sturen.Mensen boven processen
De beste software wordt gebouwd door teams die goed samenwerken en elkaar vertrouwen, niet door teams die blind een proces volgen.Flexibiliteit en verantwoordelijkheid
Verandering is de enige constante in softwareontwikkeling. Agile teams omarmen verandering in plaats van het te bestrijden.
Hoe Agile voor mij werkt
Als je Agile loskoppelt van Scrum en het terugbrengt naar de basis, zie je dat het vooral neerkomt op effectieve samenwerking en technisch vakmanschap.
- Pair programming: Samen werken aan code zorgt voor snellere feedback en betere oplossingen.
- Proof-of-concepts bouwen: Geen maandenlange ontwerpen, maar snel kleine werkende delen opleveren en iteratief verbeteren.
- Realistische inschattingen maken: Niet plannen alsof we alles weten, maar werken met referentiekaarten en continu leren.
- Bijsturen en communiceren: Zodra iets langer duurt dan verwacht, moeten teams proactief handelen en niet wachten tot de retrospective.
Een goed team wacht niet op een stand-up om een probleem te melden. Agile gaat over continu communiceren en samenwerken.
Agile zonder Scrum?
Veel bedrijven denken dat Agile en Scrum synoniemen zijn. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Er zijn genoeg manieren om Agile te implementeren zonder vast te houden aan het Scrum-proces.
Alternatieven zoals Kanban, Extreme Programming (XP) en Lean Development laten zien dat teams Agile kunnen werken zonder sprints, story points of een Scrum Master.
Zelf geef ik de voorkeur aan een hybride aanpak, waarin teams zelf bepalen welke methoden voor hen werken. De beste teams hebben geen Scrum Master nodig om te weten hoe ze moeten samenwerken. Ze nemen zelf verantwoordelijkheid.
Inzichten uit Clean Agile
Robert C. Martin benadrukt dat Agile niet draait om snelheid, maar om vroegtijdig inzicht in problemen:
“Some folks think that Agile is about going fast. It’s not. It’s never been about going fast. Agile is about knowing, as early as possible, just how screwed we are.”
— Robert C. Martin, Clean Agile: Back to Basics (goodreads.com)
En hij beschrijft ook wat een goed management binnen Agile betekent:
“A good manager drives a project to be good enough, fast enough, cheap enough, and done as much as necessary. A good manager manages the coefficients on these attributes rather than demanding that all those coefficients are 100%. It is this kind of management that Agile strives to enable.”
— Robert C. Martin, Clean Agile: Back to Basics (goodreads.com)
Agile draait niet om alles perfect doen. Het gaat om balans vinden: tussen kwaliteit en snelheid, tussen plannen en flexibiliteit, tussen structuur en vrijheid. En vooral: het voortdurend verbeteren van hoe we samenwerken.
Conclusie: Terug naar de kern van Agile
Scrum heeft Agile niet per se verbeterd, maar het in veel gevallen vervangen door een nieuw proces. En zoals bij Waterfall is dat proces heilig geworden in plaats van de principes erachter.
Het is tijd om terug te gaan naar de kern. Agile is geen set regels. Het is een mindset. Het draait om samenwerken, leren en verbeteren. Zonder dat je een Scrum-board of sprintplanning nodig hebt om te weten dat je goed bezig bent.
Hoe kijk jij naar Agile? Is het voor jou meer dan alleen Scrum? 🚀